درک کلام یا
Speech Discrimination Score (SDS) چیست؟

«درک کلام» یا SDS یکی از مهم‌ترین آزمون‌های شنوایی‌سنجی است که نشان می‌دهد فرد تا چه حد می‌تواند کلمات را صحیح و دقیق بشنود و متوجه شود. در این آزمون، ما تنها قدرت شنیدن صدا را نمی‌سنجیم، بلکه کیفیت پردازش صدا توسط مغز را نیز بررسی می‌کنیم.

ممکن است دو نفر شنوایی یکسانی داشته باشند، اما یکی کلمات را واضح‌تر و دقیق‌تر متوجه شود. SDS تفاوت بین آن‌ها را مشخص می‌کند.

🔵 تفاوت «شنیدن» و «درک کردن»

شنیدن و درک کلام دو موضوع متفاوت هستند:

• شنیدن (Hearing Threshold): فرد صدا را در شدت‌های مختلف (مثل صدای زنگ ساعت یا بوق خودرو) تشخیص می‌دهد.
• درک کلام (Speech Discrimination): فرد کلمات و جمله‌ها را حتی در حضور نویز به‌دقت می شنود.

از این رو، بعضی افراد می‌گویند:
«صدای شما را می‌شنوم، اما متوجه نمی‌شوم چه می‌گویید.»

🟢 روش انجام آزمون SDS

• ادیولوژیست کلمات تک‌هجایی مثل “آب”، “گل”، “شیر” را برای فرد پخش می‌کند.
• کلمات را با شدت کمی بالاتر از آستانه شنوایی فرد ارائه می‌دهد.
• فرد باید هر کلمه را همان‌طور که شنیده، تکرار کند.
• ما درصد پاسخ‌های درست را محاسبه می‌کنیم و آن عدد نمره SDS را نشان می‌دهد.

مثلاً اگر فرد از ۲۵ کلمه، ۲۰ کلمه را درست بگوید، SDS برابر ۸۰٪ خواهد بود.

🟡 مقیاس و تفسیر نمره SDS

• ۹۰٪ تا ۱۰۰٪ → درک کلام عالی
• ۸۰٪ تا ۸۹٪ → درک کلام خوب
• ۷۰٪ تا ۷۹٪ → درک کلام متوسط
• ۵۰٪ تا ۶۹٪ → درک کلام ضعیف
• کمتر از ۵۰٪ → درک کلام بسیار ضعیف

🔴 عوامل مؤثر بر کاهش SDS

• کم‌شنوایی حسی‌عصبی (SNHL): سلول‌های مویی حلزون یا عصب شنوایی آسیب می‌بینند و مغز نمی‌تواند جزئیات گفتار را کامل دریافت کند.
• کم‌شنوایی ناشی از سن (Presbycusis): فرکانس‌های بالا به‌تدریج آسیب می‌بینند و تشخیص حروف با فرکاس بالا سخت‌تر می‌شود.
• نویز یا صدای مزاحم محیط: افراد با SDS پایین در محیط‌های شلوغ شدیداً مشکل دارند.
• اختلالات پردازش شنوایی مرکزی (CAPD): مغز پیام‌های صوتی را به‌درستی تحلیل نمی‌کند.
• تومورهای مسیر شنوایی: حتی با شنوایی نسبتاً خوب، درک کلام را کاهش می‌دهند.

🟠 اهمیت SDS در انتخاب و تنظیم سمعک

• اگر SDS بالا باشد، فرد با سمعک معمولاً تجربه شنیداری بسیار خوبی خواهد داشت.
• اگر SDS پایین باشد، حتی با سمعک قوی گفتار کمی مبهم باقی می‌ماند؛ در این حالت بهتر است از سیستم‌های FM یا آموزش لب‌خوانی استفاده کنیم.

🟢 چگونه درک کلام را بهبود دهیم؟

• از سمعک‌های پیشرفته با پردازش گفتار (مثل Signia یا Phonak) استفاده کنیم.
• تمرین شنیداری و آموزش شنیدن فعال را انجام دهیم.
• نویز محیط را هنگام مکالمه کاهش دهیم.
• از سیستم‌های کمک‌شنوایی در مکان‌های عمومی بهره ببریم.

🟡 جمع‌بندی

SDS شاخصی کلیدی است که نشان می‌دهد گوش و مغز چقدر می‌توانند کلمات را دقیق تشخیص دهند. این آزمون فقط شدت صدا را نمی‌سنجد، بلکه کیفیت درک گفتار را نیز مشخص می‌کند.

درک کلام پایین، حتی با شنوایی نسبتاً خوب، می‌تواند کیفیت زندگی را کاهش دهد. با تشخیص و درمان به‌موقع و کمک سمعک و توانبخشی، می‌توانیم تفاوت بزرگی در زندگی ایجاد کنیم.